Fundacja Rodzinna - jak ją zlikwidować?

Fundacja rodzinna - czy to droga jednokierunkowa?

Dla wielu przedsiębiorców oczekiwaniu na polską fundację rodzinną towarzyszył zamysł by było to rozwiązanie wyłącznie w jednym kierunku, by beneficjenci nie mogli jej rozwiązać. Niektórzy nadal mają takie oczekiwanie wobec nowego narzędzia sukcesyjnego. Ale czy to możliwe by fundacja rodzinna była na 'raz na zawsze'?

Od strony legislacyjnej i prawnej już na etapie prac nad projektem ustawy projektodawca mierzył się z postulatem nierozwiązywalności fundacji rodzinnej. Z przyczyn systemowych oraz bezpieczeństwa obrotu zgłaszany postulat nie znalazł miejsca w przepisach ustawy o fundacji rodzinnej. 

Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem, z którego można 'wyjść'. Warto zadać pytanie: po co? Kiedy? Kto ma zdecydować?

Wyjście to możliwe jest na kilka sposobów.

Po pierwsze w przypadku spełnienia się przesłanek ustawowych. Jedną z nich jest niewniesienie funduszu założycielskiego. Niby rzecz podstawowa, ale okazać się może niemożliwa do zrealizowania, na przykład gdy fundacja rodzinna ustanawiana jest w testamencie. Zła jej strukturyzacja spowodować może wystąpienie przesłanek do wszczęcia z urzędu przez sąd rejestrowy postępowania o rozwiązanie fundacji rodzinnej.

Podobnie może się wydarzyć, gdy fundator źle przygotuje statut i nie będzie możliwa realizacja celu szczegółowego wskazanego w statucie, który to stanowi trzon działalności fundacji rodzinnej. Podobnie gdy interesy beneficjentów będą źle interpretowane lub niemożliwe do zrealizowania. Wpływ na wystąpienie przesłanek do rozwiązania fundacji rodzinnej będzie miał również zarząd w zakresie prawidłowego sprawowania zarządu fundacją rodzinną. Wybór członków zarządu i zasady jego funkcjonowania mają znaczenie dla realizacji wizji fundatora.

Jeżeli intencją fundatora jest by zgromadzenie beneficjentów nie mogło w każdym przypadku podjąć uchwały o rozwiązaniu fundacji rodzinnej winien to przewidzieć we właściwy sposób w statucie.  W szczególności poprzez zdefiniowanie ważnych powodów rozwiązania fundacji rodzinnej. Analogicznie te ważne powody mogą stanowić przesłanki pozytywne stanowiące podstawę do podjęcia przez zgromadzenie beneficjentów uchwały o rozwiązaniu fundacji rodzinnej. 

Znaczenie w tym przypadku będą również miały zasady organizacji zgromadzenia beneficjentów, w tym grono uprawnionych do uczestniczenia w nim, oraz zasady podejmowania uchwał i ważności zgromadzenia beneficjentów.

Sposób kształtowania zasad dotyczących rozwiązania fundacji rodzinnej nie powinien być szablonowy, tak jak nieszablonowa jest każda sukcesja. Statut, w tym swoboda bądź ograniczenia i szczegółowe reguły dotyczące działalności fundacji rodzinnej, jak i przesłanki jej rozwiązania powinny wynikać z procesu sukcesji dotyczącego danego fundatora, jego wizji zarządzania mieniem rodzinnym. Wdrożenie rozwiązań, które u podstaw skazane są na niepowodzenie mogą spowodować że droga w dwie strony okaże się jednokierunkową a droga w jednym kierunku okaże się...placem budowy.

Przy podejmowaniu decyzji o powołaniu fundacji rodzinnej warto od samego początku rozważać różne aspekty w statucie, warto go przygotować w najlepszy możliwy sposób. Poprzestanie na podstawowym tekście statutu (fundatorowi powinno zapalić się czerwone światło ostrzegawcze, jeżeli doradca rekomenduje powołanie fundacji 'szybko' z 'podstawowym' statutem) może doprowadzić do gorszych skutków niż brak wdrożenia tego narzędzia. Sukcesja i fundacja rodzinna nie są szablonowymi rozwiązaniami, wymagają przepracowania. I tak jak proces sukcesji po pewnym czasie warto zrewidować to, co zostało wdrożone i ewentualnie dostosować do otoczenia sukcesyjnego.